Het eerste kinderschoentje
Uit eigen collectie
R.P.M. Rhoen
‘Ach, dat dierbare eerste schoentje van uw oudste spruit! Dat eerste schoentje heeft u vertederd en ontroerd - u hebt er geen afstand van kunnen doen en daarom hebt u het laten bronzen en zó prijkt het nog altijd op schoorsteen, kast of étagère.’
De bovenstaande woorden zijn uit een artikel in De Bredasche Courant van 19 maart 1948. Dat het lang geleden is dat deze woorden geschreven werden, blijkt uit het taalgebruik. Toch zullen veel jonge ouders zich hierin nog steeds herkennen. Het is het vastleggen van een emotioneel moment als een tastbare herinnering.
Stichting De Zilver-Kamer heeft in haar collectie een verbronsd kinderschoentje. Daarom aandacht voor deze vorm van conserveren van kinderschoentjes door ze te metaliseren, zoals vergulden, verzilveren, verbronzen, verkoperen en vertinnen wordt genoemd.
De eerste advertenties
De traditie van het metaliseren van kinderschoentjes is blijkbaar aan het begin van de vorige eeuw begonnen. In Rotterdam adverteerde in 1911 koopman-galvaniseur Victor Silberberg (1885-1953) met het verbronzen van kinderschoentjes.
De eerste advertentie in een Zeister krant is van de goud- en zilversmid Piet Cornelis van Ouwerkerk (1874-1940) in De Zeister Courant op 14 augustus 1926. Hij was een oud-medewerker van de N.V. Nederlandsche Fabriek van Gouden en Zilveren Werken voorheen J.A.A. Gerritsen. Hij was in 1904 met het bedrijf meeverhuisd van Amsterdam naar Zeist.
Toen hij die advertentie plaatste, woonde hij op Krugerlaan 13. Hij had zich blijkbaar zelfstandig gemaakt. In 1929 verhuisde hij naar Driebergen-Rijsenburg.
De eerste advertentie in een Zeister krant is van de goud- en zilversmid Piet Cornelis van Ouwerkerk (1874-1940) in De Zeister Courant op 14 augustus 1926. Hij was een oud-medewerker van de N.V. Nederlandsche Fabriek van Gouden en Zilveren Werken voorheen J.A.A. Gerritsen. Hij was in 1904 met het bedrijf meeverhuisd van Amsterdam naar Zeist.
Toen hij die advertentie plaatste, woonde hij op Krugerlaan 13. Hij had zich blijkbaar zelfstandig gemaakt. In 1929 verhuisde hij naar Driebergen-Rijsenburg.
Cadeau om moeders te plezieren
In de Schager Courant van 7 april 1928 - en op 19 november 1932(!) in het Soerabaijasch Handelsblad hetzelfde artikel - worden de sentimenten aangevoerd om de schoentjes op deze wijze te bewaren.
‘Het eerste schoentje. Wat is het moeilijk om er afstand van te doen, van het eerste paar schoentjes, dat baby heeft gedragen! Ze wekken herinneringen op aan de wankele, onzekere stapjes, die de kleine wereldburger waagde, aan de eerste wandeling, die het peutertje, parmantig tusschen moeder en vader in, ging maken. Wie zou wel het meest trotsch geweest zijn van het drietal? Versleten is het eerste schoenenpaar bijna nooit. Hoogstens waren de neuzen niet meer al te gaaf, want baby was in dien tijd nog zo dol op kruipen! Er zijn vele moeders en minstens evenveel vaders, die er prijs op stellen, zoo’n pietepeuterig kinderschoentje als souvenir te bewaren. En de industrie heeft middelen uitgevonden om aan dien wensch tegemoet te komen, door het kinderschoentje te verbronzen of te verzilveren, zoodat het tot een leuk sieraad, tot een geestigen aschbak wordt gemetamorphoseerd.’
Het is niet alleen een leuk geschenkidee voor de jonge moeder of vader, maar ook als geschenk voor oma en opa met de feestdagen. Er zijn meerdere aanleidingen te vinden voor een dergelijk cadeau.
Je kunt er groot mee worden: American Bronzing Company
Op de Zeister zilverfabrieken werd dit werk veelvuldig uitgevoerd, maar niet op die schaal zoals American Bronzing Company, een familiebedrijf dat zich hierin heeft gespecialiseerd.
In De Bredasche Courant van 19 maart 1948 staat onder de titel ‘Een zaak in sentimentaliteit’ een artikel over deze onderneming. ‘In Amerika is een echtpaar, dat er zich op toelegt souvenirs te conserveren door ze in brons, zilver of goud te vatten. Het zijn de heer en mevrouw Samuel Shinbach te Columbus in Ohio. Zestien jaar geleden zijn ze op het lumineuze idee gekomen allerlei dingen, waaraan herinneringen verbonden zijn te bronzen, verzilveren of vergulden en nu hebben ze een groot bedrijf, waarin 140 mensen zich met dit werk bezighouden.’
Het initiatief ging in 1932 uit van Violet Shinbach-Spira (1902-1995), die wel ‘mother of bronzing’ werd genoemd. Zij was de oprichtster van de American Bronzing Company - de oorspronkelijke naam was Bron-Shoe - en heeft in haar leven meer dan 14 miljoen babyschoentjes gebronsd.
‘Een kinderschoentje was ook hier het begin van alles. Op een dag bronsde mevr. Shinbach een schoentje, dat had toebehoord aan haar dochter, die nu een lieftallige twintigjarige is. Vrienden en kennissen bewonderden het resultaat van haar bronspogingen en vroegen haar of zij de schoentjes van hun kinderen ook zo wilde behandelen. Toevallig kende zij iemand, die zulk werk verstond en met zijn hulp bedacht zij een doelmatige methode om schoenen in het groot te bronzen. Hiermede was haar zaak gevestigd.’
Over haar man Samuel Shirbach (1899-1963) wordt geschreven: ‘Haar echtgenoot had eerst, zoals echtgenoten plegen te doen, hooghartig geglimlacht om de liefhebberij van zijn vrouw, maar toen die liefhebberij geld in het laatje bracht, ging hij er anders over denken. Hij gaf zijn baantje bij een handelszaak eraan en begon de zaak van zijn vrouw te besturen. Aanvankelijk hield zij zich bij de babyschoentjes leest, maar sinds kort legt het bedrijf zich toe op het bronzen, verzilveren en vergulden van allerlei voorwerpen, waaraan de klanten gehecht zijn en waaraan voor hen dierbare herinneringen zijn verbonden. Zo leven velen van de Amerikaanse sentimenten.’
Het metaliseringsproces
Van Kempen & Begeer metaliseerde de kinderschoentjes niet in Zeist. Dat werk werd op de fabriek in Voorschoten uitgevoerd. Het is niet bekend - maar wel te verwachten - dat Gerritsen & Van Kempen dit werk wel uitvoerde op de fabriek op de Karpervijver. En de Solafabriek zal dit werk ook hebben aangenomen. Het zijn vermoedens, omdat informatie tot nu toe daarover ontbreekt.
Bij de Gerofabriek is daarover geen twijfel. In de interne brochure ‘Gero binnenstebuiten’ uit 1965 wordt onder het kopje ‘Verzilveren van kinderschoentjes’ het proces beschreven. Men beperkte zich tot verzilveren en verbronzen.
1 Met was worden het schoentje en eventueel de veters in het vereiste model gebracht.
2 Het schoentje wordt geleidend gemaakt door het opbrengen van koperpoeder.
3 Het geheel wordt elektrolytisch verkoperd.
4 Hierna volgt de afwerking door bronzen (dat is een chemische oppervlaktebehandeling) of verzilveren.
